GELENEK 162
“Cumhuriyetin Dostları, Cumhuriyetin Düşmanları”
Cumhuriyet fikrini devrim fikrinden, Cumhuriyetin kendisini de devrimlerden koparmak mümkün değil. Ama bugün “Cumhuriyet” etrafında yürütülen tartışma işte tam da bunu hedefliyor.
Cumhuriyeti eski rejimin bir devamı, eski devletin yeni biçimi olarak görenler var. Onu tarihin geriye çevrilmesi ya da düzeltilmesi gereken bir arızası olarak görenler de. Cumhuriyete kayıtsız kalamayıp onu sınıf mücadelelerinden, devrimci atılımlardan arındırarak bir tür modernlik anlayışına hapsetmek isteyenler de. Osmanlıcılık, İslamcılık, Türk ve Kürt milliyetçiliği, liberalizm… Cumhuriyete bakışlarında hepsinin ortaklaştığı bir yan bulmak zor değil.
Komünizm cumhuriyeti ezilenlerin ve sömürülenlerin mücadelesiyle birlikte ele alıyor, aslında bunların tam merkezinde görüyor. Eşitlik arayışından ayrı bir cumhuriyet kavgasının olamayacağını, tarih boyunca bu kavgayı devrimcilerin sürüklediğini söylüyor.
Ve Cumhuriyeti sermaye sınıfının çürüttüğünü de…
Bu sayıda Cumhuriyetin dostlarını ve düşmanlarını ele alıyoruz. Cumhuriyetin neden sosyalizmden ayrı düşünülemeyeceğine açıklık getiriyoruz. Cumhuriyeti kötürümleştirmeye çalışanlarla hesaplaşıyoruz.
Sayının açılışını Kemal Okuyan’ın Ulusal Gurur, Cumhuriyetçilik ve Sosyalizm yazısıyla yapıyoruz.
Ardından Aşkın Süzük‘ün yakın geçmişimizde sermaye sınıfının rolüne ve TÜSİAD’ın işlevine odaklandığı Türkiye’nin Yakın Tarihinde Kısa Bir Tur: Darbeden Demokrasiye “Sermaye Aklı” yazısıyla devam ediyoruz.
İlke Dündar Bir Koçbaşı Olarak Cumhuriyetçilik’te cumhuriyet fikrine odaklanıyor, liberallerin Cumhuriyeti kötürümleştirme çabasını ele alıyor.
Erdi Aydoğdu fazla bilinmeyen bir kesite odaklanıyor. 1946 Fransa’sında Anayasa Tartışmaları ve Komünistler yazısıyla 1946 Fransa’sına gidiyor, Anayasa tartışmalarına devrimci siyasetin penceresinden bakarak geçmiş hataların nedenlerine ve bakiyelerine yer veriyor.
Feride E. Tetik, Reel Sosyalizm Deneyimlerinde Kadın Eşitlik ve Özgürlüğü yazı dizisinin dördüncüsüyle bu sayıya katkıda bulunuyor. Prag Baharı, Normalleşme ve Çekoslovakya Kadın Örgütü Üzerine yazısıyla yalnızca “kadın sorunu”na değil, Çekoslavakya deneyiminin ayrıntılarına ve sosyalist perspektifin genel ilkelerine de odaklanıyor.
İyi okumalar dileriz.
GELENEK 161
Kasım 2023 tarihli bu sayının odağını ‘Cumhuriyet’ oluşturuyor.
Sayının açılışını Kemal Okuyan’ın 23. Uluslararası Komünist ve İşçi Partileri toplantısına sunulan, dost ve kardeş partilerle paylaşılan “Türkiye ve Sosyalist Devrim: Bir Hayalin mi Peşindeyiz?” yazısıyla gerçekleştiriyoruz. Okuyan, Türkiye’de devrim arayışını canlı kılmanın ve sosyalist devrimi başarmanın nasıl mümkün olacağına açıklık getiriyor; başlığı oluşturan soruya Türkiye’nin ötesine geçen yanıtlar üretiyor.
Anıl Çınar ise “Güçler Birliği Sorunu ve Devrimci Meclis: ‘Siyasal Olan’dan Ne Anlıyoruz?” yazısıyla güçler ayrılığı tartışmasına çatışma ve uzlaşma penceresinden bakıyor, tartışmayı siyasette kitle faktörü eksenine yerleştirerek değerlendiriyor; 1917 Ekim Devrimi ve 1923 Cumhuriyeti’ni birleştiren devrimci ruhun meclis ve anayasa açısından sonuçlarına yer veriyor.
Nevzat Evrim Önal, “Cumhuriyetin ölümü kimin çıkarınaydı?” sorusuna Cumhuriyet’in yıkılış sürecinin önemli uğraklarına sınıfsal pencereden bakarak yanıtlar üretiyor. Önal, failinin sermaye sınıfı olduğu cinayetin anatomisini ele alıyor.
Neslişah L. Başaran Lotz 1920’de Ankara’da Büyük Millet Meclisi’nin açılışıyla başlatılabilecek kuruluş sürecini monarşiden Cumhuriyet’e, padişahlıktan meclis hükümetine geçiş bağlamında ele alıyor. “100 Yıl önce Cumhuriyet ve Sınıflar” yazısıyla 1920’lerin devrimci atılımına Milli Mücadele’de halkın oynadığı rol üzerinden yaklaşıyor.
Engin Solakoğlu yazısında Kurtuluş Savaşı’ndan İkinci Dünya Savaşı’na uzanan bir dönemlendirme yapıyor ve Türk dış politikasında Sovyetler Birliği’nin oynadığı role yer veriyor.
Fatih Yaşlı “Cumhuriyet’in uzun intiharı” başlığı altında sorularımızı yanıtlıyor ve Cumhuriyet’in yıkılış sürecinin siyasal plandaki önemli dönüm noktalarına, temalarına Türkiye’de sağ siyasetin Cumhuriyet ile ilişkisi bağlamında açıklama getiriyor.
Efe Ardıç’ın “Yüz Yıl önce – Yüz Yıl Sonra: Sanat Tartışması İçin Güncel Notlar” yazısıyla bu sayının kapanışını gerçekleştiriyoruz. Ardıç, İKSV ve İstanbul Bienali üzerinden başlayan kültür-sanat alanındaki güncel tartışmalara 100 yıllık dönemecin siyasal arka planı üzerinden yanıtlar üretiyor.
İyi okumalar dileriz.
Gelenek Arşivi’nin kullanımı
Gelenek ve okur arasındaki etkileşimi arttırmayı hedefledik. Gelenek’te yer verilen konulara, o konuda yazmış olan Gelenek yazarlarına ya da yazarların farklı sayılardaki ya da konulardaki yazılarına, birinden diğerine geçişken şekilde akıcı taramalarla, ulaşabilmek mümkün.
Gelenek’i okumak için üye olmanıza gerek yok. Ancak Gelenek’e üye olan okurlarımıza bazı ek olanaklar sunuyoruz;
- Gelenek üyesi okurlar makaleleri pdf dosyası biçiminde indirebiliyorlar.
- Üyeler makaleler üzerinde sadece kendilerinin erişebilecekleri sonradan düzenleme yapabilecekleri notlar alabiliyorlar. Makalelerde diledikleri kısımların altını çizebiliyorlar.
- Üye okurlar, başladıkları bir makaleyi okumaya ara verdiklerinde Gelenek dijital kalınan yeri işaretliyor. Okur makaleye tekrar ulaştığında kaldığı yerden devam edebiliyor.
